Almanya iktisadında büyüme sancısı

Sanayisi yabancı rekabetten olumsuz etkilenen Almanya’nın, jeopolitik çekişmelere ve ABD’den gelen baskılara karşı savunmasız kalması dikkati çekiyor. Ülkede iş gücünün yaşlanmasının da ekonomiyi baskılaması bekleniyor.

Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası Euro Bölgesi’nde yükselen enflasyona karşı artan faiz oranları, Alman şirketlerin yatırım yapma dileğini frenlerken, Çin ve Türkiye başta olmak üzere birçok ülkenin Almanya’dan ithal ettiği malları giderek daha fazla üretebilmesi Avrupa’nın en büyük iktisadının resesyondan uzaklaşmasını zorlaştırıyor.

Yapısal meselelerin da ekonomiyi frenlediği Almanya’da, bir vakitler epeyce başarılı olan “Ucuz güç ve orta malı ithal et, bunları işle ve yüksek kaliteye sahip mal olarak ‘Made in Germany’ algısıyla değerli bir biçimde ihraç et” başlıklı iş modeli artık işe yaramıyor.

Kovid-19 salgını, tedarik zinciri kesintileri, Rusya-Ukrayna Savaşı üzere son periyotta yaşanan çok sayıda kriz, Alman iktisadının zayıf taraflarını su yüzüne çıkarırken, ülkenin; jeopolitik problemler, iklim değişikliği, dingin iktisat ve demografik zorlukların üstesinden gelme konusunda birtakım meselelerle karşı karşıya bulunması da dikkati çekiyor. Almanya’nın hala “kendi ürettiği bürokrasi, kurallar ve prosedürler altında da ezildiği” belirtiliyor.

Ekonomi resesyona girmekten kıl hissesi kurtuldu

Alman iktisadı, 2 yıllık sakinlik periyodunun akabinde yılın birinci çeyreğinde yüzde 0,2 büyümeyle teknik resesyona girmekten kıl hissesi kurtulmuştu. Bununla birlikte ülke iktisadı, bilhassa bölgedeki başka ülkelere oranla daha büyük değere sahip imalat bölümündeki kalıcı zayıflık nedeniyle kırılganlığını koruyor.

Ülke iktisadı, her ne kadar Kovid-19 salgını ve Ukrayna-Rusya Savaşı sonrası tedarik zincirinde ortaya çıkan dar boğazlar hafiflese de faizlerin yükselmesi, iktisada inancın azalması ve alışılmışın dışındaki yüksek enflasyon ortamında tüketicilerin satın alma gücünün düşmesi sonucu talepte yaşanan sakinlikten olumsuz etkileniyor.

Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis) datalarına nazaran, iktisadın büyümesinde kıymetli yeri olan endüstride üretim mayısta bir evvelki aya nazaran yüzde 2,5 gerileyerek, son 2,5 yılın en makûs daralmasını kaydetti.

Destatis dataları mayısta “çoğu sanayi sektöründe” düşüş eğilimi olduğunu gösterirken, bilhassa otomotiv dalındaki üretimin nisanda yüzde 4,5 yükselmesinin akabinde mayısta yüzde 5,2 gerilemesi dikkati çekti.

Almanya’nın ihracatı da Çin’in ithalatındaki gerilemenin tesiriyle mayısta aylık bazda yüzde 3,6 düştü.

Uzmanlar, daha parçalanmış bir global iktisat ve Çin’in ihracatta gaye pazar olmaktan fazla giderek daha çok rakip ülke olmaya gerçek evrilmesinin, ülke ihracatını baskılayan değerli faktörler olduğunu belirtiyor.

ING Küresel Makro Araştırma Başkanı ve Almanya Başekonomisti Carsten Brzeski, hususa ait değerlendirmesinde, “Özel tüketim zayıf kalmaya devam ediyor ve sanayi üretimi ivme kazanamıyor. Büyümenin ana itici gücü yeniden ihracat. Şimdilik iyimserliğe tekrar veda etmek için çok erken lakin Alman iktisadının toparlanmasının inatçı olmaya devam edeceği çok açık.” sözünü kullandı.

Ülke iktisadı sakinliğin üstesinden gelmekte zorlanıyor

Almanya Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, ülke ekonomisi için “Son piyasa hassaslığı ve ekonomik göstergeler zayıfladı. Endüstride hala zayıf seyreden dış talep, iç iktisattaki toparlanma ile lakin kısmen telafi edilebilmektedir.” değerlendirmesinde bulunurken, İktisat Araştırma Enstitüsünün (Ifo) açıkladığı İş Ortamı İtimat Endeksi, haziranda 88,6 puana gerileyerek beklentilerin tersine azaldı.

Ifo Başkanı Clemens Fuest, ankete ait değerlendirmesinde, Avrupa’nın en büyük iktisadının performansına ait daha karamsar beklentiler nedeniyle Ifo İş Ortamı İnanç Endeksi’nin haziranda gerilediğini belirterek, “Alman iktisadı sakinliğin üstesinden gelmekte zorlanıyor.” sözünü kullandı.

Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi (ZEW) Ekonomik İnanç Endeksi’nde ise Avrupa Merkez Bankasının (AMB) gelecekteki para siyasetinin netlik kazanmamasının tesiriyle temmuzda 11 ay sonra birinci defa geriledi.

ZEW Lideri Prof. Dr. Achim Wambach, Almanya’ya yönelik ekonomik beklentilerin bir yıldır birinci sefer düştüğünü belirterek, “Ekonomik görünüm kötüleşiyor.” sözünü kullandı. Wambach, mayıs ayında ihracatta beklenenden daha keskin bir düşüş yaşanması, Fransa’daki siyasi belirsizlik ve AMB’nin gelecekteki para siyasetinin netlik kazanmamasının bu düşüşe katkıda bulunan faktörler olduğunu kaydetti.

Ayrıca, inşaat ruhsatlarındaki düşüş de inşaat krizinin erken sona erdiğini göstermiyor. Bu yılın ocak-mayıs devrinde Almanya’da verilen yapı ruhsatlarının sayısı yıllık yüzde 21,5 geriledi.

Toparlanmanın Bundesbank’ın beklediğinden biraz daha yavaş olmasının muhtemel

Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), yaklaşık iki yıl süren zayıflık devrinin akabinde Alman iktisadının yavaş yavaş yükselişe geçtiğini öngörüyor.

Bundesbank, ülke iktisadına ait birinci yarı yıla ilişkin raporunda, Almanya’da bu yıl için takvim tesirinden arındırılmış Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) büyüme varsayımını yüzde 0,4’ten 0,3’e ve gelecek yıl için yüzde 1,2’den 1,1’e indirdi.

Raporda, Alman iktisadının yaklaşık iki yıl süren zayıflık periyodunun akabinde yavaş yavaş toparlandığına vurgu yapılırken, “Sadece özel tüketim kademeli olarak yine toparlanmakla kalmayacak, tıpkı vakitte ihracat yılın ikinci yarısından itibaren tekrar güzelleşecek.” yorumunu yer verildi.

Bundesbank uzmanları, bu yıl iktisatta toparlanmanın Bundesbank’ın başlangıçta beklediğinden biraz daha yavaş olmasının olası olduğunu, ülkede istikrarlı bir iş gücü piyasası ve kademeli olarak düşen enflasyonun var olduğunu hatırlattı.

Bundesbank’a nazaran, AMB’nin enflasyonu düşürmeye yönelik faiz artırımlarıyla yükselen borçlanma maliyetleri Almanya’da yatırım ve inşaat kesimi üzerinde baskı oluşturuyor, enflasyonun uzun bir mühlet için AMB’nin yüzde 2 gayesinin üstünde kalması da özel tüketimi baskılıyor.

IMF Almanya’da “durgun” büyümenin devam ettiğini düşünüyor

Alman iktisadı baskı altında kalmaya devam ederken, ABD ve İngiltere üzere başka endüstrileşmiş ülkelerin enflasyon ve yüksek faiz oranlarıyla daha yeterli başa çıkması dikkati çekiyor.

Euro Bölgesi’nin başka büyük iktisatların de ekonomik büyüme Almanya’ya kıyasla daha âlâ bir seyir izliyor. Milletlerarası Para Fonu (IMF), Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nun temmuz sayısında Almanya’da “oldukça durgun” ekonomik büyümeye ait evvelki kestirimini değiştirmedi.

IMF, Avrupa’nın önde gelen ekonomilerinden Almanya’nın büyüme varsayımını sanayi üretiminde süregelen zayıflığı sebep göstererek bu yıl için yüzde 0,2 ve gelecek yıl için yüzde 1,3 olarak korudu. IMF, Fransa iktisadına ait büyüme beklentisini de bu yıl için yüzde 0,7’den yüzde 0,9’a çıkarırken, gelecek yıl için ise yüzde 1,4’ten yüzde 1,3’e indirdi.

IMF, global iktisadın ise 2024’te yüzde 3,2 büyümesini bekliyor.

Hükümet 49 önlem içeren büyüme paketi hazırladı

Alman hükümeti “Büyüme Girişimi-Almanya için Yeni Ekonomik Dinamikler” ismi verilen bir büyüme paketi ile ekonomiyi canlandırmayı hedefliyor.

Paket, rekabetçiliğin güçlendirilmesi, bürokrasinin azaltılması, daha uygun çalışma teşvikleri, güçlü bir iktisat için aktif bir finans merkezi ve yarının iktisadı için verimli güç piyasası üzere beş alanda 49 tedbir içeriyor.

Pakette, Alman vatandaşları için gelir vergisi indiriminin 2025 ve 2026 yıllarında 23 milyar euroya ulaşacağı öngörülüyor. Paket, şirketler için daha uygun amortisman şartları ve genişletilmiş araştırma ödeneği de sağlayacak.

Pakete nazaran, yabancı vasıflı emekçileri Almanya’ya çekmek için iş gücü piyasasında teşvikler verilecek. Ayrıyeten yaşlıların daha uzun müddet çalışması ve uzun periyodik işsizlerin iş bulma mümkünlüğünün artması için mali teşvikler de sağlanacak.

Alman hükümetinin varsayımına nazaran, paket 2025’te yaklaşık yarım puanlık bir ek büyümeye (GSYH’ya 26 milyar euro katkı) yol açacak.

İşsiz sayısı ve şirket iflasları artmaya devam ediyor

Almanya’da işsiz sayısı, sakin iktisadın iş gücü piyasasını olumsuz etkilemeye devam etmesi nedeniyle haziranda bir evvelki aya nazaran 19 bin kişi artarak 2 milyon 781 bine yükseldi.

Ülkede mayısta yüzde 5,9 olan mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise haziranda yüzde 6’ya yükselerek, Mayıs 2021’den beri en yüksek seviyeye ulaştı.

Federal İş Ajansı Lideri Andrea Nahles, bahse ait değerlendirmesinde, Alman iş gücü piyasasında zayıflığın devam ettiğini belirterek, şirketlerin yeni işçi arayışlarında hala temkinli olduklarını tabir etti.

Bu ortada, Almanya’da iflas eden orta ve büyük ölçekli şirketlerin sayısı, enflasyon, zayıflayan talep artan maliyetler ve faiz oranlarıyla bu yılın birinci yarısında 2023’ün tıpkı devrine nazaran yüzde 41 arttı.

Alman iktisat gazetesi Handelsblatt’ın şirketlere yine yapılandırma hizmeti sağlayan Falkensteg datalarına dayandırdığı haberine nazaran, 2024’ün ocak-haziran periyodunda yıllık cirosu 10 milyon euronun üzerinde olan 162 şirket iflas müracaatında bulundu.

Böylece, iflas eden orta ve büyük ölçekli şirketlerin sayısı 2023’ün tıpkı devrine kıyasla yüzde 41 arttı.

Söz konusu iflasların tekrar yapılandırma uzmanlarının yılın başında bekledikleri yüzde 30’luk artışı değerli ölçüde aşması dikkati çekti.

Yılın birinci yarısında iflas eden şirketler ortasında Münih merkezli Avrupa’nın üçüncü büyük tıp operatörü FTI, büyük mağaza zinciri Galeria ve moda şirketi Esprit üzere önde gelen isimler de yer alıyor.

Emlak şirketleri, otomotiv tedarikçileri ve makine mühendisliği şirketleri iflaslardan bilhassa etkilendi.

Avrupa’nın en büyük iktisadına sahip Almanya’da artan iflasların nedenleri ortasında Kovid-19 salgının tesirleri, enflasyon, artan güç ve materyal maliyetleri ve zayıflayan talep gösterildi.

Bürokrasi sorunu devam ediyor

Almanya’da şirketlerin süratle değişen global iktisada ahenk sağlamasında bürokrasi kıymetli bir sorun haline gelirken, şirketlerin başta inşaat ruhsatı olmak üzere müsaade almaları öbür AB ülkelerine kıyasla uzun bir mühlet gerektiriyor.

Bu ortada, Almanya’da hükümeti oluşturan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve Hür Demokrat Parti (FDP) ortasında ekonomik ve toplumsal siyasetler konusunda yaşanan uyuşmazlıkların da kararların alınmasını geciktirerek ekonomiyi olumsuz etkilediği tabir ediliyor.

Çin etkisi

Almanya’nın öbür büyük Avrupa ekonomilerine kıyasla Çin’e daha fazla bağımlı olması dikkati çekiyor. Çin’in Almanya’dan satın aldığı malları giderek daha fazla üretebilmesi Alman iktisadının büyümesini zorlaştırıyor.

İhracat yüklü bir iktisada sahip olan Almanya, Çin’in global iktisada açılmasından yıllardır en çok yararlanan ülkelerden biri pozisyonunda bulunuyordu.

Alman arabaları ve makineleri, Çin’de ağır talep görüyor. Çin’e yapılan ihracat, Almanya’nın 2. Dünya Savaşı sonrası en uzun ekonomik büyümesini destekledi. Çin, son 8 yıldır Almanya’nın en büyük ticaret ortağı olurken, iki ülke ortasındaki ticaret hacmi geçen yıl 253 milyar euro oldu.

Alman kamuoyu, 2022’de Rusya’ya olan güç bağımlılığının güç kriziyle sonuçlanmasının akabinde Çin’e olan ekonomik bağımlılığı tartışmaya devam ediyor

Almanya’nın Çin’e bağımlılığı; dış ticaret, tedarik zincirleri yahut “büyük pazar” konusunda dikkati çekiyor. Elektrikli arabalar için ehemmiyeti giderek artan lityum bataryalar ve az toprak elementler üzere ham hususlarda Almanya’nın Çin’e “güçlü bir ithalat bağımlılığı” olduğu görülüyor.

Çin, başta Alman araba üreticileri olmak üzere Alman şirketleri için hem satış hem de büyüme açısından büyük ehemmiyet taşıyor. Alman şirketleri, global pazar için Çin’deki en son teknolojileri geliştiriyor ve test ediyor.

Dahası Alman endüstrisinde kullanılan orta eserlerin çoğunluğunun Çin’den geldiği belirtiliyor.

Çin’in Alman iktisadı için ehemmiyetini vurgulayan Alman iş dünyası da “Çin olmadan yapamayacakları” ihtarında bulunuyor.

Dünyanın ikinci büyük iktisadına sahip Çin’de borç düzeyi iktisadın istikrarına ait kaygıları körüklerken, rastgele bir krizin Alman mallarına olan talebi düşürmesi bekleniyor.

Öte yandan, ABD’nin, Almanya’ya Çin merkezli Telekom şirketlerin ekipmanlarını kullanmaktan kaçınması için uzun müddettir baskı uyguladığı dikkati çekerken, Alman hükümeti de Çinli tedarikçilerle ticareti sekteye uğratmadan ve Pekin’in reaksiyonunu çekmeden nasıl bir yol izleneceği konusunda uzun müddettir devam eden bir uyuşmazlık yaşıyor.