Kanser tedavisinde umut ışığı: Balinalar

Kovid-19 aşısı üreten şirketlerden biri olan ABD merkezli Moderna’nın baş tıbbi sorumlusu Dr. Paul Burton, geçtiğimiz günlerde firmanın 5 yıl üzere kısa bir süre içinde “her türlü hastalık” için aşı üretebileceğine inandığını açıkladı. Bu açıklamanın ardından pandeminin bilim dünyasına etkisi gündeme geldi. Hürriyet’ten Pelin Aykın’ın haberine göre, Burton, Kovid-19 aşısında kullanılan “mesajcı RNA” (mRNA) teknolojisiyle kanser, kalp ve birçok teneffüs yolu hastalığına karşı aşı geliştirilebileceğini bildirdi. Bilim insanları da kelam konusu metot sayesinde bilimsel çalışmaların 10-15 yıl ileriye gittiğini söyledi. Uzmanlara göre, aşı ve testlerin geliştirilmesi için olağanda 10 yıldan fazla vakit alacak teknikler, Kovid-19’un çıkışından bu yana eşsiz bir hızda ilerledi.

HIZLANMASINI SAĞLADI

Guardian’a konuşan ve İngiltere’de London School of Hygiene & Tropical Medicine’de moleküler biyolog olan Prof. Brendan Wren, “Pandemiden önce aşılar için altın bir çağın gelişini bekliyorduk, lakin bir savaş sırasında olduğu üzere, bir pandemi sırasında teknoloji çok daha hızlı gelişme eğiliminde. Farklı aşı teknolojisi platformlarının hızla gelişmesi bir umut ışığı oldu” dedi. Çoklukla yeni bir teknoloji olarak sunulsa da şirketlerin aslında 20 yıldır çoğunlukla kansere karşı mRNA aşıları üzerinde çalıştığı biliniyor. Lakin pandeminin, bu teknolojinin üretime taşınması ve milyonlarca beşerde etkisinin kanıtlanması için finansman ve siyasi güç kazandırdığı tabir edildi. Gerçekten, pandeminin başlamasının ardından öteki hastalıklar için mRNA aşılarını araştıran denemelerin sayısında da büyük bir artış oldu.

DENEMELER BAŞLADI

ABD’deki Ulusal Sıhhat Enstitüsü, geçen ay HIV virüsü için üç deneysel mRNA aşısının denemelerini başlatırken, BioNTech halihazırda sıtma, zona ve grip için mRNA aşılarının denemelerini yapıyor. Moderna ayrıyeten mRNA aşılarını grip, RSV virüsü, Zika virüsü, sitomegalovirüs (çocuklukta doğum kusurlarının önde gelen nedenlerinden biri) ve potansiyel bir pandemi tehdidi olan Nipah virüsüne karşı test ediyor. Ayrıyeten Moderna, bir tıp cilt kanseri olan 157 şahısta mRNA tabanlı kanser aşısının denemesinin ön sonuçlarını açıkladı. Aşının mevcut immünoterapi ilacı “Keytruda” ile verildiğinde, Keytruda’yı tek başına almaya kıyasla mevt veyahut kanserin tekrarlama riskini yüzde 44 azalttığı bildirildi. BioNTech ayrıyeten bu yıl İngiltere’de kanser aşısı adaylarından birinin denemesini başlatmayı planlıyor. Bu cins aşıların 2030 yılına kadar çok sayıda hasta tarafından erişilebilir hale gelmesi bekleniyor. Kanser için mRNA tabanlı aşı geliştirmenin bulaşıcı bir hastalığa kıyasla çok daha kahır olduğunu belirten uzmanlar, “Kovid-19’a karşı yapılan aşılamada herkese birebir aşı uygulandı. Lakin kanserde her aşının şahsa özel olması lazım” dedi.

mRNA FORMÜLÜ NEDEN KIYMETLİ?

Maya veya tavuk yumurtası üzere biyolojik sistemlerde üretilen klâsik aşıların tersine mRNA aşıları, ilaca misal bir biçimde kimyasal olarak sentezleniyor. İngiltere’de Oxford Üniversitesi “Oxford Vaccines Group” Yöneticisi Prof. Sir Andrew Pollard, “Bu çok büyük bir ilerleme, çünkü temelde her seferinde birebir sentetik süreç bulunuyor. Bu da bizim onu ölçeklendirme imkanına sahip olduğumuz manasına geliyor” kelamını kullandı.

KANSERİN ANAHTARI BALİNALARDA OLABİLİR

Aşı geliştirmek için balina üzere devasa boyuttaki kimi hayvanların kansere neden yakalanmadığıyla ilgili araştırmaların yapıldığı bildirildi. Cambridge merkezli Wellcome Sanger Enstitüsü ve Londra Zooloji Derneği’nin araştırmasına göre, balinalarda kanser oranı çok düşükken, köpekler ve kediler için kanser önde gelen mevt nedenlerinden biri. Yarasalar da kansere karşı nispeten âlâ korunurken, fareler kansere karşı savunmasız. İnsanlarda ise kanser yılda ortalama 10 milyon mevte neden oluyor. Araştırmanın lideri Alex Cagan, bir hayvanın sahip olduğu hücre sayısı arttıkça kansere yakalanma riskinin de arttığını belirterek, balinalardaysa çok fazla hücre olmasına rağmen bu durumun yaşanmadığına dikkat çekti. Bu sebeple, balinaların kansere yakalanma riskinin neden düşük olduğu, aşı çalışmalarında kritik bir değere sahip.

patronlardunyasi.com